ถั่วลิสง

 ถั่วดิน, ถั่วยิสง, ถั่วลิง (ภาคกลาง-ภาคเหนือ), ถั่วยี่สง(ภาคกลาง), ถั่วคุด (ประจวบคีรีขันธ์), ถั่วใต้ดิน (ใต้), เหลาะฮวยแซ (จีน-แต้จิ๋ว)

ชื่อสามัญ : Groundnut, Peanut, Monkeynut.

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Arachis hypogaea Linn.

วงศ์ : PAPILIONACEAE

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ต้น : เป็นพรรณไม้ล้มลุกจะมีอายุสั้นไม่เกิน 1 ปี ลำต้นนั้นจะมีความสูงประมาณ 30-70 ซม. ลักษณะลำต้นจะเป็นเหลี่ยม และจะมีขนเป็นสีเหลืองออกขาวเล็กน้อย

ใบ : เป็นใบประกอบ และจะมีใบย่อยประมาณ 4 ใบ ลักษณะตัวใบนั้นจะกลมหรือกลมรี ตรงปลายของมันจะมน หรือแหลมเล็กน้อย ฐานใบจะแคบ ของใบเรียบมองเห็นเส้นใบได้ชัด ส่วนก้านใบร่วมนั้นจะมีขนสีน้ำตาล

ดอก : จะออกเดี่ยวหรือออกเป็นกลุ่ม ตามง่ามใบ เมื่อดอกบานยังไม่มีก้านดอก หลอดกลีบ เลี้ยงจะยาวและเล็ก ส่วนกลีบดอกจะมีลักษณะกลีบหนึ่งจะกลมและใหญ่ และมีกลีบเล็กอีก 2 กลีบ ส่วนด้านล่างนั้นจะมีกลีบเป็นเส้นแหลม ๆ อีกประมาณ 2 กลีบ คล้ายผีเสื้อ

เกสร : เกสรตัวผู้จะมีอยู่ประมาณ 9 อัน จะฝ่อไป 1 อันและอับเรณูจะมีประมาณ 5 อันจะฝ่อไป 4 อัน จะเป็นตุ่มกลมเล็ก ส่วนก้านเกสรตัวเมียนั้นจะเล็กและยาว ตรงปลายของมันจะเป็นตุ่มเล็กและมีขนสั้น ๆ เล็กน้อย รังไข่จะมีไข่อ่อนอยู่หลายเม็ด ถ้าผสมเกสรแล้วก้านรังไข่จะยืดยาวลงไปในใต้ดิน เจริญต่อไปเป็นผล

เมล็ด (ผล) : ผลจะมีลักษณะเป็นฝักกลมยาว และหนา ฝักจะมีความยาวประมาณ 1-5 ซม. ภายใน ฝักจะมีเมล็ดประมาณ 1-4 เม็ด จะติดผลในฤดูหนาว

สรรพคุณทางยา

1. รักษาโรคตับอักเสบ เป็นดีซ่านอย่างเฉียบพลัน

2. รักษาเยื้อตาอักเสบอย่างเฉียบพลันชนิดที่ติดต่อได้

3. ใช้ฉีดเป็นยาสลบ 

4. รักษาอาการนอนละเมอผิดปรกติ

5. รักษาพยาธิไส้เดือนที่อุดตันในลำไส้

6. รักษาโรคบิดแบคทีเรียอย่างเฉียบพลัน

ข้อมูลทางเภสัชวิทยา :

1. น้ำมันถั่วลิสง กับการเกิดอาการโรคหลอดเลือดแข็งตัว (Arteriosclerosis)

2. น้ำมันถั่วลิสงที่ใช้เป็นยาฉีด จะมีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญของเชื้อโรคบางชนิดได้เล็กน้อย

3. ฤทธิ์อื่น ๆ ในเมล็ดถั่วลิสงจะมีสารที่ทำให้เป็นเม็ดเลือดแดงของคนที่ผานเอนไซม์นิวรามิเดส (Neuramidase) มาก่อนจะจับตัวกัน (Vegetable agglutinin) จัดเป็นสารที่ต่อต้านสารพ (Anti-P agglutinin) ซึ่งเป็นสารที่ทำให้เลือดแข็งตัว

4. ห้ามโลหิต รักษาอาการโลหิตออกง่ายในโรคฮีโมฟิลเลีย (Haemophilia)